Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Kişilere Karşı İşlenen Suçlar kısmında ve Şerefe karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi ile 131. maddesi arasında yer almaktadır. Şerefe karşı suçlar ile kişilerin değeri olan şerefi, saygınlığı ve onuru korunmak istenmektedir.
TCK 125. maddesinde yer alan hakaret suçu, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan bu bakımdan seçimlik hareketli bir suç tipidir.
Hangi İfadeler Hakaret Suçunu oluşturur?
Hakaret beyanının öncelikle; hedef aldığı mağdurun şerefini ve itibarını zedeleme kastıyla yapılmış olması gerekmektedir. Bu sözlü saldırı; herhangi bir somut olgu ve fiil isnadı ile sövme(küfür) şeklinde gerçekleştirilebilir.
Örneğin; “paramı çalan hırsız” , “beni dolandırdın, dolandırıcı”, “sen onurunu satmışssın” gibi olgu ve fiil isnadı ya da; “orospu”, “aşağılık köpek”, “şerefsiz”, “pezevenk” “siktir git”, “a…..koyayım” şeklinde edilen küfürler de kişinin haysiyet ve saygınlığını toplum nezdinde zedelediğinden hakaret sayılmaktadır.
Bunun yanında kişide var olan fiziksel ya da zihinsel engellilik halini rencide etme kastıyla söylenmesi de hakaret suçunu oluşturur. “Kör”, “sakat”, “akılsız”, “idiot”, “insana benzemeyen”, “topal” gibi sözler aşağılama kastı bulunduğundan hakaret olarak kabul edilmektedir.
Hangi İfadeler Hakaret Suçunu Oluşturmaz?
Onur, şeref ve saygınlığı zedeleme kastı taşımayan sözler hakaret olarak nitelendirilemez. Yargıtay’ın yerleşik kararlarıyla belirlenen, kategorik bir biçimde hakaret sayılmayan sözler şunlardır:
- Beddua niteliğindeki sözler: “Allah senin belanı versin”, “Allah senin canını alsın”, “ Allah seni bildiği gibi yapsın”, ” Yarını göremezsin inşallah” şeklindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz.
- Eleştiri veya ağır eleştiri niteliğinde sözler: “Dinsiz”, “imansız”, şeklindeki sözler eleştiri mahiyetindedir.
- Kaba hitap ve nezaket dışı sözler: “Bilgisiz”, “terbiyesiz” , “tecrübesiz” , “siz kimsiniz lan”, “çemkirme” şeklindeki sözler kaba söz ve hitap mahiyetinde olup hakaret suçunu oluşturmaz.
- Salt rahatsız edici sözler: “Zavallı insansın”, “iki ruhlusun”, “doktora git sen ne karışıyorsun lan”, “siz çetesiniz” şeklindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz.
Sosyal Medyada Hakaret Suçu
Hakaret suçunu düzenleyen Türk Ceza Kanunu’nun 2.fıkrasında; “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” diyerek sosyal medya üzerinden ya da telefon aramaları ve mesajları kullanılarak edilen hakaret içerikli beyanlarında tıpkı yüze karşı edilen hakaret gibi cezalandırılmasını öngörmüştür.
Günümüzde Facebook, Instagram, Twitter, Tiktok gibi sosyal medya platformlarının yaygınlaşması ve bu platformlarda açılan anonim hesaplar hakaret suçunu işlemeyi kolaylaştırmaktadır.
Sosyal medya üzerinden yapılan hakarette mağdur gönderinin silinme ihtimaline karşı ekran görüntüsü almalı ve şüphelinin kimliğinin belirlenebilir olmasına dikkat etmelidir. Hakaret edenin kimliği belli yahut belirlenebilir durumdaysa şikayete bağlı olarak soruşturulan hakaret suçu kapsamında sosyal medya üzerinden şahsınıza yapılan hakaretin başsavcılıklar nezdinde bulunacağımız beyan ile soruşturulmasını sağlayabiliriz.
Sosyal medyada işlenen hakaret suçlarının teknik olarak nasıl ortaya çıkartılacağı ve nasıl bir yol izleneceğini öğrenmek için hemen bizimle iletişime geçin.
İleti Yoluyla (Mektup, E-mail, Whatsapp Mesajı, SMS, Telefon Konuşması) Hakaret Suçu
5237 sayılı TCK’nın 125/2 maddesi, ileti yoluyla hakaret edilmesini suç olarak kabul etmiştir. İleti yoluyla yapılan hakaretlerin ceza miktarları aynı olsa da; bir kısmı huzurda hakaret suçu, bir kısmı da gıyapta hakaret suçu kapsamında cezalandırılmaktadır. İleti yoluyla hakaret suçunun “huzurda” oluşabilmesi için iletiyi gönderenin fiili icra ederken mağduru hedeflemesi veya mağdurun fiilini öğrenebileceğini istemesi şarttır. Örneğin, whatsapp mesajını mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu unsurları meydana gelmez. Bu durumda eylem gıyapta hakaret olarak değerlendirilir. “Gıyapta hakaret” suçunun oluşması için de bu mesajın en az 3 kişiye gönderilmesi veya 3 kişinin bulunduğu ortak bir mesajlaşma grubuna gönderilmesi gerekir. TCK m.125/2 anlamında ileti olarak kabul edilen iletişim vasıtaları şunlardır:
- Telefon Konuşmaları,
- Mektup,
- E-mail,
- Whatsapp mesajları,
- Skype mesajları,
- Telegram mesajları,
- Cep telefonuyla SMS,
- İnstagram, Twitter Facebook, Tiktok vb. sosyal medya hesaplarından DM yoluyla mesajlaşma.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu
Cumhurbaşkanına edilen hakaret suçu ve cezası kanunda ayrı bir maddede düzenlenmiştir. Bu sayede Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı makamı korunmak istenmiş ve Cumhurbaşkanı’nın şeref ve haysiyetinin zedelenmesinin makamın itibarı gereği önüne geçilmek istenmiştir.
Koruduğu değer açısından Cumhurbaşkanına hakaret oluşturacak beyanların sınırı da geniş tutulmaktadır. Cumhurbaşkanına hakaret TCK 299. maddede düzenlenmiş olup, basın-yayın yoluyla, internet, sosyal medya ve elektronik ileti yoluyla da işlenebilmektedir. Kanunun 125. maddesinde düzenlenen hakaret suçunda olduğu gibi 299. madde de aleni olarak bu suçun işlenmesi nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.
Kimi beyanlarda direkt cumhurbaşkanından bahsedilmese de hakaret beyanı matufiyet koşulunu sağlıyor olabilir. Yani söylendiğinde kimden bahsedildiği anlaşılabiliyorsa isim zikredilmese dahi suç olarak kabul edilmektedir. Cumhurbaşkanı’na hakaret suçunun kovuşturması madde metninde yapılan düzenleme ile Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlanmıştır.
Sağlık Çalışanlarına Hakaret Suçu
Sağlık çalışanlarına hakaret edilmesi özel bir düzenlemeye bağlanmış olup; 7243 sayılı Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nda da değişiklik yapılmış ve; “Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan kasten yaralama (madde 86), tehdit (madde 106), hakaret (madde 125) ve görevi yaptırmamak için direnme (madde 265) suçlarında; ilgili maddelere göre tayin edilecek cezalar yarı oranında artırılır.” hükmü eklenmiş ve ayrıca verilecek hapis cezasının da ertelenemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Dini İnançlardan Dolayı Oluşan Hakaret Suçu
Kanunda dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı kişiye hakaret edilmesi halinde bunun da nitelikli olarak değerlendirilip soruşturma ve cezalandırmasının buna göre yapılacağı belirtilmiştir. Yani bir kişinin sahip olduğu dini inanç , siyasi görüş, düşünce ve kanaat açıklaması sebebiyle hakaret edildiğinde basit hakaret suçuna göre daha ağır şekilde cezalandırılacaktır. Yine aynı şekilde kişinin dini inancına göre kutsal sayılan değerlerden bahisle hakaret edildiğinde de nitelikli hal sayılacaktır.
Hakaret Suçu Davası Süreci
Hakaret Suçunda Şikayet
Temel şekli takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder. Şikayet hakkı, en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun bu şekli için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.
Hakaret Suçu Şikayet Sürecinde Özkoca Hukuk ve Danışmanlık olarak danışmanlık hizmeti ve avukatlık hizmeti vermekteyiz. Detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçin.
Hakaret Suçunda Uzlaştırma
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları (TCK md.125/1-2-3), taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektirir. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir. Hemen belirtelim ki, kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.
Basit Hakaret Suçu Cezası
Suçun basit şeklinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Suçun basit şeklinde hakim ya hapis cezası ya da adli para cezası verecektir. Her iki cezanın aynı anda verilmesi mümkün değildir. Hakim gerekçeli kararında neden hapis cezası veya adli para cezası verdiğini de açıkça gerekçelendirmek zorundadır.
Nitelikli Hakaret Suçu Cezası
Suçun nitelikli hallerinde hakaret suçunun cezası, 1 yıl ile 2 yıl arasındadır (TCK m.125/3).
Hakaret suçunun;
- a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Yukarıda açıklandığı üzere, mağdurun kamu görevlisi olması (avukat, hakim, memur vs.) ve hakaretin görevinden dolayı yapılmış olması, kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli olarak kabul edilmektedir.
Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen hakaret suçunda, ceza yarı oranında arttırılır. Ayrıca hükmedilen hapis cezası ertelenemez. (7243 sayılı Kanun m.28).
Hakaret Nedeniyle Manevi Tazminat Davası Açabilir miyim?
Diğer makalelerimize göz atmak için lütfen tıklayınız.